Projede, bir yandan Avrupa Birliği kuralları ile uyum sağlamaya çalışırken, diğer yandan 2020 yılına kadar kendi denizleri için Iyi Çevresel Durum’a (GES) erişmek isteyen Türkiye’nin, Deniz Strateji Çerçeve Direktifler (MSFD)‘inde belirtilen; denizde, insan tarafından tüketilen deniz ürünlerinde bulunan kirleticilerle ve denizel çöpleriyle ilgili tanımlayıcıların karşılanması için metodoloji geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamda denizel ortamda giderek artan oranlarda kirliliğe neden olan plastik kirleticilerin denizlerimizdeki miktarının ve etkilerlinin tespit edilmesi gereklidir. Denizel ortamda bulunan plastik atıklar ve bunların doğada neden olduğu olumsuz etkiler uzun yıllardır birçok araştırmacının çalışma konusu olmuştur. Zamanla güneş radyasyonu etkisi ile foto-oksidatif degradasyona uğrayarak parçalanan plastik materyallerin oluşturduğu mikro-plastik parçacıkların etkileri ise son yıllarda araştırılmaya başlanmıştır.
Yukarıda belirtilen hususlar dikkate alınarak, ülkemiz denizlerinde gerçekleştirilmesi planlanan bu araştırma projesinin amaçları;
- Türkiye denizleri, kıyıları ve denizel organizmalarındaki mikro-plastik dağılımı, miktarı ve kompozisyonuna dair veri elde etmek,
- Farklı türlerdeki mikro-plastiklerin [yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE), düşük yoğunluklu polietilen (LDPE), polietilen tereftalat (PET), polipropilen (PP), polistiren (PS), polivinil klorür (PVC) ve poliamid (PA)], kontrollü laboratuvar koşullarında besin yoluyla ve sudan bulaşma ile balık organlarındaki oluşturacağı biyolojik birikimin olası toksisitesini değerlendirmek,
- Biyolojik birikime ek olarak, kıyıdaki sedimandan ve Türkiye denizlerinden Bilim-2 ve Lamas-1 araştırma gemileri ile elde edilecek süzücü (filter feeder) organizmalarda, zooplanktonda, planktivor, omnivor ve karnivor türlerde yapılacak analizler ile doğada besin zinciri boyunca farklı organizmalardaki birikimi gözlemlemektir.
Bu amaçlara ulaşmak için belirlenen hedefler ise;
- Ludwig Maximilians Universitesi (LMU) tarafından geliştirilen Münih Plastik Sediment Ayırıcı (MPSS) makinesinin bir benzerinin imal edilmesi ve bu cihazın kullanımı ile Türkiye’de sadiman ve/veya biyolojik örneklerdeki plastik partikülleri (mikro-plastik) ayrıştırılması, ikinci aşama olarak Raman Mikrospektroskopi (RM) kullanılarak yüzeysel çözünürlüğü 1 μm’ye kadar olan partikül tanımlama işlemi gerçekleştirmesi,
- Model olarak belirlenen balık türü (Sparus aurata) ile çalışarak mikro-plastiklerin birikiminin etkilerini ve toksitiseni incelemesi, su ve besin yoluyla yapılan yüklemedeki farkları gözlemlemek, dokularda birikim konsantrasyonları arasında karşılaştırma yapılması,
- Deney düzeneği ile bir önceki hedefin çıktıları doğrultusunda aynı etkileri doğal denizel ortamda, besin zincirini takiben farklı organizmalarda gözlemlemesi.
Çıktı olarak, Türkiye Avrupa’da 10.1'nolu 2010/477/EU direktifin 10.1'nolu maddesine uygun çalışmaları gerçekleştiren ilk ülkelerden birisi olacak ve denizlerindeki ve denizel organizmalarındaki mikro-plastik dağılımı, miktarı ve kompozisyonu hakkında ilk veriler elde edilecektir.